Chứng trầm cảm sau sinh, những điều cần chú ý!

Chứng trầm cảm sau sinh, những điều cần chú ý!

Những ngày sau khi sinh em bé, các bà mẹ bỗng thường hay vui, buồn bất chợt, dễ rơi nước mắt, tủi thân, hay lo âu, chán ăn, khó ngủ… đó chính là những biểu hiện của chứng trầm cảm sau sinh. Trầm cảm sau sinh là bệnh mô tả một loạt những biểu hiện suy giảm về tinh thần lẫn thể chất, xảy ra trên một số sản phụ trong thời kỳ hậu sản. Triệu chứng có thể xuất hiện vài ngày hoặc thậm chí vài tuần sau sanh, có thể xảy ra sau bất cứ lần sinh nào, không chỉ có ở đứa con đầu, có thể tự bớt trong một khoảng thời gian ngắn cũng có thể kéo dài.

Những nguy cơ của trầm cảm sau sinh có thể ở mức độ nhẹ qua những biểu hiện như tâm trạng đau buồn, suy sụp sau sanh, đánh giá thấp bản thân. Một số trường hợp biểu hiện ở mức độ nguy hiểm như có ý tưởng muốn tự sát hoặc những hành động gây chết con mình. Từ đó, dễ làm người phụ nữ mất khả năng chăm sóc trẻ an toàn, và nếu không điều trị, các triệu chứng có thể ngày càng xấu hơn và kéo dài thậm chí cả năm. Những bé có mẹ bị trầm cảm thường có nguy cơ phát triển không tốt về sức khỏe cũng như tâm lý về sau. Có vài yếu tố kết hợp làm tăng bệnh suất như: tuổi mẹ còn trẻ, bà mẹ độc thân, mẹ hút thuốc lá hoặc có sử dụng thuốc gây nghiện trong thai kỳ. Trầm cảm sau sinh còn thường xuất hiện trên những phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn về tài chánh, thất nghiệp, không hài lòng với công việc, cô độc, không được giúp đỡ, có mối quan hệ xấu với chồng, hoặc với các người thân khác.

Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy những yếu tố nguy cơ về tiền sử sản khoa đã đóng vai trò đáng kể trong việc hình thành những rối loạn trên như: tiền căn khi có thai, sẩy thai, tình trạng phát triển của một thai kỳ khó khăn từ các bệnh lý của mẹ và từ sự phát triển không bình thường của thai nhi như thai dị tật, thai suy dinh dưỡng, sanh con nhẹ cân.

Theo Giáo sư - Tiến sĩ Lê Đức Hinh, Phó Chủ tịch Hội Thần kinh học VN thì hiện nay, nguyên nhân chính xác của chứng trầm cảm sau sinh vẫn chưa được xác định rõ.

Nhiều giả thiết cho rằng sự thay đổi của vài loại nội tiết tố sinh dục trong khi mang thai và ngay sau khi sinh có thể góp phần gây nên tình trạng bệnh. Ngoài ra, chứng trầm cảm sau sinh còn liên quan đến sự chuyển biến lượng hormore trong máu.

Lúc cơ thể người mẹ mang thai và sau khi sinh, lượng hormone này liên tục lên xuống, chuẩn bị điều kiện cho sự chào đời của em bé và kích thích sữa chảy ra.

Bên cạnh đó, GS Lê Đức Hinh cũng khẳng định: “Trầm cảm sau sinh một phần là do hệ quả của lối sống hiện đại. Trước đây, người phụ nữ chưa tham gia nhiều vào công việc xã hội, nên nguy cơ mắc bệnh ít hơn.

Hiện nay, cuộc sống sôi động với nhiều áp lực đã khiến các bà mẹ trẻ chưa kịp học hỏi kinh nghiệm từ những người đi trước, chưa chuẩn bị sẵn tâm lý làm mẹ nên thường nảy sinh tâm lo lắng thái quá, dẫn tới trầm cảm”.

Tiến sĩ Ngô Thanh Hồi, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương cho rằng: “Đa số phụ nữ đều trải qua những triệu chứng thay đổi tâm lý từ ngày thứ 3, thứ 4 sau sinh và hầu hết đều thoát khỏi nó một cách nhẹ nhàng, không cần điều trị.

Tuy nhiên, với những trường hợp bị trầm cảm kéo dài và ở mức độ căng thẳng quá mức thì cần sự can thiệp của bác sĩ chuyên khoa. Ở những trường hợp này, bà mẹ bị trầm cảm là do không biết cách chăm sóc con, quen nhận được sự hỗ trợ từ phía bệnh viện, gia đình. Họ là những người có tâm lý ỷ lại.

Mặc dù không chiếm đa số, nhưng hiện tượng đó đang ngày càng có nguy cơ lan rộng trong xã hội hiện đại”.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, vậy để phòng tránh chứng trầm cảm có thể xảy ra, các mẹ nên tham khảo những lời khuyên sau:

1. Tự điều chỉnh: Theo rất nhiều nghiên cứu cho thấy những phụ nữ có mối liên kết con cái tốt, trầm tĩnh thường giúp cho trẻ phát triển tốt. Những bà mẹ sinh con lần đầu nên dành mỗi ngày 15 phút để tĩnh tâm, thư giãn, thở sâu, tập dưỡng sinh, ngâm mình trong bể tắm... nhằm giảm stress và tạo ra những khoảng không gian yên tĩnh cho bản thân.

2. Tận dụng giấc ngủ: Một trong những tiêu chí quan trọng giúp sản phụ hồi sức khỏe nhanh sau khi sinh là ăn ngủ tốt. Do không có thời gian nên khi trẻ ngủ, người mẹ nên tranh thủ ngủ, hoặc bất kể khi nào có điều kiện. Để làm được điều này người mẹ không nên ngại ngần nhờ chồng, bố mẹ, anh chị em, bạn bè, người thân giúp đỡ chăm sóc con, giặt giũ, làm công việc nội trợ, thậm chí có thể thuê người giúp việc để bản thân có thời gian ngủ nghỉ.

3. Bố trí thời gian luyện tập: Sau khi tiến hành nghiên cứu trên 1.000 sản phụ, các chuyên gia ở Trung tâm phụ khoa Westport Conmecticut (Mỹ) đã phát hiện thấy những người phụ nữ duy trì cuộc sống hoạt động, năng luyện tập trước và sau khi sinh thường cho ra đời những đứa trẻ khỏe mạnh, còn bản thân thì không chỉ khỏe về thể chất mà tinh thần cũng minh mẫn, sảng khoái hơn so với những người phụ nữ duy trì cuộc sống tĩnh tại, ít vận động. Cách luyện tập rất đa dạng như đi bộ, thưởng thức không khí trong lành, làm những công việc nhẹ phù hợp với bản thân. Không nên tập những môn thể thao có cường độ cao như aerobic, cử tạ... Tóm lại là vận động để máu lưu thông tốt, tiêu hao năng lượng hợp lý và giúp cho cơ bắp vùng bụng nhanh chóng trở về trạng thái tối ưu.

4. Sinh con và nuôi dưỡng con cũng là công việc: Mang thai và sinh con là bổn phận, nghĩa vụ cao quý của người phụ nữ. Vì vậy mà coi đây là công việc quan trọng cả cuộc đời, không phải làm trong vài tiếng đồng hồ, vài ngày hay vài tháng. Bởi vậy, cần có nhận thức đúng đắn để chuẩn bị tốt hành trang khi thực hiện nghĩa vụ nói trên. Không nên coi đây là gánh nặng, làm xong càng sớm càng tốt, thậm chí có người còn sinh đôi, sinh ba hoặc sinh ra con khuyết tật thì vẫn phải sống và chăm sóc con cái tốt. Vì vậy, những người phụ nữ biết cân đối sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ, không bị bỡ ngỡ và thay đổi tâm tính dẫn đến nguy cơ mắc bệnh trầm cảm sau sinh.

6. Đừng quá mong sự hoàn thiện: Nhiều người lo lắng chỉ vì những chuyện không đâu. Ví dụ, hy vọng nhà cửa gọn gàng, sạch sẽ, con cái sinh ra được hoàn hảo nhưng khi thực tế không như mong muốn sẽ dẫn đến tình trạng chán chường trầm cảm. Vì vậy, các chuyên gia tâm lý khuyến cáo mọi người nên sống thực tế, không nên quá kỳ vọng khi cuộc sống còn nhiều thứ không hề hoàn hảo.

7. Lên kế hoạch để nhận sự hỗ trợ của những người xung quanh: những kế hoạch rất đa dạng, kể cả kế hoạch liên quan đến tài chính, tiền bạc cho đến kế hoạch phân chia trách nhiệm chăm sóc em bé, từ những người thân trong gia đình, như chồng con, anh em, bố mẹ hoặc thậm chí người giúp việc,... Tóm lại, lên kế hoạch cụ thể và thực hiện theo đúng tiến độ đề ra sẽ giúp người mẹ nhàn hơn, chăm sóc con cái tốt hơn và dẫn đến việc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

8. Đối mặt với thách thức: Trước khi sinh nên tư vấn chuyên môn, nói chuyện với bạn bè, chồng về những mối nguy cơ mà bản thân đã gặp khi còn trẻ và những rủi ro có thể đối mặt sau khi sinh... Việc làm này giúp sản phụ sẵn sàng đối mặt với khó khăn và nhận được sự hỗ trợ của những người xung quanh. Và cũng nên nhớ rằng không phải cái gì cũng suôn sẻ mà đôi khi người ta còn phải đối mặt với những khó khăn bất trắc, tuy nhiên biết trước và chuẩn bị tốt tinh thần thì rủi ro sẽ được hạn chế.

9. Sống lạc quan: Theo các chuyên gia tâm lý sản khoa thì quá trình mang thai là giai đoạn vui vẻ, hạnh phúc nhất, người phụ nữ nên duy trì cuộc sống lạc quan, ăn uống sinh hoạt bình thường, tận hưởng những gì tốt đẹp mà cuộc đời mang lại. Sống lạc quan, ăn uống cân bằng khoa học sẽ có tác dụng tích cực hơn so với những người suốt ngày lo âu, bởi mọi cái dù tốt dù xấu rồi cũng sẽ qua.

10. Tham gia các lớp học dành cho những bà mẹ tương lai: Nhất là những lớp học do các cơ sở y tế, bệnh viện tổ chức, tại đây thai phụ sẽ thu lượm được những thông tin bổ ích và giúp cho các bà mẹ tương lai có điều kiện giao tiếp, giảm bớt nỗi lo không đáng có. Hoặc trao đổi những thông tin cần thiết với những người mẹ, người chị để áp dụng cho bản thân những kinh nghiệm quý báu của những người đi trước. Kể cả sau khi sinh, nếu nghi ngờ mắc bệnh trầm cảm cũng nên tìm kiếm nhóm người cùng cảnh ngộ trao đổi học cách khắc phục căn bệnh mà bản thân đang mắc phải.

11. Hy vọng vào tương lai: Theo các nghiên cứu khoa học thì giai đoạn mang thai, sinh con cơ thể phụ nữ có nhiều thay đổi. Nguyên nhân là do dao động hoóc môn, vì vậy sau khi sinh con mọi thứ sẽ trở về trạng thái bình thường. Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh PPD, sản phụ cần làm tốt những việc cụ thể sau: Cho con bú bằng sữa mẹ ngay từ khi trẻ ra đời, duy trì mối quan hệ tiếp xúc giữa mẹ-con càng sớm càng tốt, ăn uống khoa học, duy trì giấc ngủ tốt, sống vui khỏe, lạc quan... để tạo điều kiện thuận lợi giúp cho cả mẹ lẫn con đều phát triển tốt.

Ngoài tra, cách điều trị chứng trầm cảm này các mẹ cũng nên tham khảo:

Trầm cảm sau sinh có thể điều trị bằng thuốc và qua sự giúp đỡ, hướng dẫn, tư vấn về tâm lý từ thầy thuốc và những người thân. Nhiều bà mẹ thường biểu hiện những triệu chứng trầm cảm kéo dài nhiều tháng trước khi bắt đầu điều trị. Mặc dù những triệu chứng trầm cảm có thể tự khỏi, nhưng nhiều bà mẹ vẫn còn trầm cảm đến một năm sau khi sinh con.

Trầm cảm thường được nhận biết đầu tiên trong lần đầu khám bệnh, không phải trong phòng khám sức khỏe tâm thần. Hơn nữa, bệnh thường được che đậy bởi những biểu hiện khác nhau, dù nguyên nhân trầm cảm thường khó chẩn đoán. Mặc dù bằng chứng nghiên cứu rõ ràng và có hướng dẫn lâm sàng cho điều trị, trầm cảm thường khó điều trị. Để khỏi hoàn toàn rối loạn tính khí, bất chấp có yếu tố thúc đẩy, việc điều trị bằng thuốc và hoặc liệu pháp choáng điện và liệu pháp tâm lý là cần thiết.

Với kinh nghiệm nhiều năm đã trực tiếp chữa trị cho không ít bà mẹ trẻ mắc chứng trầm cảm sau sinh, GS. Lê Đức Hinh cho biết:

“Thông thường, những người này ít khi chủ động đi khám tâm thần sớm một phần vì thiếu hiểu biết, xấu hổ với mọi người. Họ sợ những người xung quanh phê phán là không muốn, không biết chăm sóc con, hoặc sẽ bị “nhốt” vào bệnh viện và người khác sẽ bắt mất con của họ.

Để điều trị, ngoài việc phối hợp thuốc chống trầm cảm và tâm lý liệu pháp, các thành viên trong gia đình cần tạo ra một bầu không khí vui tươi, chan hòa tình cảm, cùng nhau chăm chút cho em bé mới chào đời để người mẹ cảm thấy yên tâm, không bị cảm giác tủi thân, lo lắng cho sức khỏe của bản thân mình và đứa con bé bỏng. Người mẹ cũng cần được nghỉ ngơi thoải mái, chỉ làm việc nhẹ nhàng và tuyệt đối không gây ra cú sốc tâm lý lớn”.

Kèm theo đó là sự chủ động từ phía các bà mẹ trẻ trong việc chia sẻ suy nghĩ, công việc với người thân để giải tỏa gánh nặng. Chuyện sinh đẻ hàng ngàn đời nay phụ nữ ai cũng từng trải qua, chuyện đó rất bình thường và người ta hạnh phúc khi có được thiên chức làm mẹ, được yêu thương, nuôi dưỡng con cái.

Các bà mẹ trẻ mới sinh con lần đầu không tránh khỏi bỡ ngỡ, hồi hộp, nhưng để giảm sự lo lắng quá mức thì nên tìm hiểu trước về cách chăm sóc bản thân và em bé lúc mới chào đời. Bên cạnh việc tham khảo kinh nghiệm của người đi trước, các bà mẹ cũng nên đọc sách báo để nắm rõ hơn.

Tiến sĩ Ngô Thanh Hồi khuyên rằng: “Điều quan trọng là bạn đừng cố gắng chống lại hiện tượng mệt mỏi này mà hãy nghỉ ngơi, thư giãn càng nhiều càng tốt.

Nếu có điều kiện, hãy tham gia một khoá huấn luyện chăm sóc bé sơ sinh trước khi “vượt cạn”. Ở đó, bạn sẽ được học những kiến thức cơ bản về cách bế em bé, tắm và cho em bé ăn. Lúc ấy, bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi chăm sóc em bé sơ sinh trong những tuần đầu.

Ngoài ra, bạn hãy tự nhủ rằng những cảm giác căng thẳng này rồi sẽ qua, hãy thư giãn để thưởng thức mọi cung bậc tình cảm, bởi vì con bạn lớn rất nhanh. Mọi thứ sẽ qua đi. Bạn sẽ không bao giờ quên nụ cười đầu tiên, câu nói đầu tiên hoặc lần đầu tiên bé ngủ trên ngực bạn. Điều đó khiến tất cả những mệt nhọc, lo âu, căng thẳng của bạn tan biến”. 

shop trẻ thơ chúc các mẹ khỏe - bé ngoan!

                                                                                                                                                                                             ( shoptretho.com.vn tổng hợp)