Sữa cho bà mẹ sau sinh

Vì sao sau khi sinh, phụ nữ nên uống sữa

Có một số loại sữa đặc biệt dành cho những đối tượng đang có nhu cầu bổ sung dinh dưỡng riêng biệt. Thí dụ: sữa tăng cường thêm canxi hoặc có bổ sung axít béo Omega 3. Nhu cầu canxi mỗi ngày cho một người theo dinh dưỡng khuyến cáo cho người lớn là 500mg canxi/người/ngày, vì nếu chỉ ăn các loại thực phẩm khác thì khó mà đạt được số lượng canxi cần thiết nêu trên. Nhất là phụ nữ có thai và cho con bú nhu cầu canxi tăng rất cao (1.000 – 1.200mg canxi/ngày), sẽ cần tăng cường thêm khoảng 200 đến 300 mg canxi một ngày.

Hơn nữa, đa số phụ nữ khi mang thai đều khó bổ sung đủ các chất do khó ăn uống vì vậy việc uống thêm 1-2 ly sữa mỗi ngày cũng là một điều cần thiết.

Bạn chỉ nên uống sữa sau khi ăn sáng và trong lúc bụng không đói. Tuy có nhiều vitamin và khoáng chất, sữa cũng chứa nhiều hoạt chất gây mệt mỏi. Việc uống sữa lúc đói dễ làm bạn mệt và buồn ngủ. Mặt khác, lúc này dạ dày co bóp mạnh nên phần lớn sữa bị đẩy xuống ruột khi chưa tiêu hóa hết.

Thành phần dinh dưỡng từ sữa

Trên thị trường, sữa dành riêng cho bà mẹ trong thời kỳ mang thai và cho con bú hiện khá nhiều. Trong thành phần của sữa có đầy đủ cả 4 nhóm thực phẩm. Sữa có gần như đủ các loại sinh tố cần thiết: sinh tố A, C, D, E, acid folic... đặc biệt nhiều các sinh tố nhóm B là vi chất dinh dưỡng thường thiếu trong khẩu phần ăn của người Việt Nam. Sữa là một trong số ít các loại thực phẩm giàu canxi trong thiên nhiên. Sữa đặc biệt giàu canxi và phốt pho, đây là những chất khoáng không thể thiếu trong xây dựng và cấu trúc nên hệ thống xương, răng... với tỷ lệ canxi, phốt pho hợp lý nhất cho sự hấp thu vào cơ thể.

Các loại sữa tươi, sữa nguyên kem (không tách bơ) giàu chất béo động vật (lipid) là nguồn cung cấp năng lượng chính của sự tăng trưởng và phát triển hoàn chỉnh hệ thống thần kinh của trẻ nhỏ. Một lít sữa tươi cung cấp trung bình khoảng 670 kilocalo năng lượng cho hoạt động cơ thể (tương đương khoảng 3,5 chén cơm trắng lớn), 1.000mg canxi và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển toàn diện của một cơ thể.

Chất đạm (protein) trong sữa là một loại đạm có giá trị sinh học cao nhất trong tất cả các loại đạm (tương đương với đạm của trứng). Đạm sữa là một loại đạm tốt mà cơ thể có khả năng sử dụng gần như hoàn toàn sau khi hấp thu vào cơ thể, đặc biệt rất giàu các acid amin cần thiết cho sự hoạt động và phát triển như lysine...

Lactose là một loại chất đường của sữa, với sữa bột đôi khi nhà sản xuất còn thêm đường glucose... cung cấp năng lượng cho sự hoạt động của cơ thể.

Ngoài những chất cần thiết trên, mỗi nhãn hiệu đều đưa vào sản phẩm thành phần hương vị. Sữa Nuti Mum (Nuti Food) ngoài vitamin, khoáng, DHA còn chứa FOS (chất xơ thực vật để hỗ trợ tiêu hoá, tăng hấp thu dinh dưỡng và có tác dụng nhuận tràng) và hương vani. Sữa Anmum (Mỹ) nhấn mạnh hàm lượng Folate cao, bổ sung EFA (là các axit béo thiết yếu cần cho sự phát triển màng tế bào não và mắt của trẻ) và thêm hương sô cô la. Sữa Mamalac (Hancofood- VN) bổ sung Insulin (một dạng chất sơ) và canxi - viatamin D. sữa enfa mama A+ (Mead Johnson) chứa DHA, vitamin C và B với hàm lượng chất béo ít chỉ bằng 24% so với lượng chất béo trong sữa tươi của bột nguyên kem. Dielac Mama (Vinamilk) ngoài các hợp chất dinh dưỡng cần thiết còn bổ sung nhiều vitamin A,C,D,E, hỗn hợp vitamin B với hai hương vani và sô cô la…

Một số loại sữa thông dụng

Sữa tươi: Là loại sữa được lấy trực tiếp từ bò, dê... sau khi xử lý (đa số là pha loãng và tiệt trùng bằng nấu sôi, tia cực tím...) được đóng gói vào hộp, bịch, chai... Sữa tươi thuộc nhóm sữa béo, nên dùng khi trẻ trên một tuổi.

Sữa bột (nguyên kem, sữa béo): là loại sữa dạng bột được đóng trong hộp sắt hay bao thiếc, khi uống thì pha sữa bột với nước ấm. Cứ 8 lít sữa tươi sẽ làm được 1kg sữa bột, một ký sữa bột này khi uống sẽ pha với nước ấm thành 8 lít sữa nên còn gọi là sữa hoàn tươi hay còn gọi là hoàn nguyên. Trong sữa bột thường được bổ sung thêm các chất dinh dưỡng như chất béo, đạm, đường, vitamin, khoáng chất, sắt, canxi, taurin, DHA, RA, probiotic, chất xơ... với số lượng và thành phần thay đổi tùy theo từng nhu cầu khác nhau.

Sữa không béo (sữa gầy, sữa tách bơ): là loại sữa nguyên kem được lấy đi một phần hay toàn bộ chất béo để làm giảm năng lượng nhưng vẫn còn đầy đủ các thành phần dinh dưỡng khác, thường được bổ sung thêm canxi và ít cholesterol.

Sữa đậu nành nước dạng công nghiệp đóng trong hộp giấy: Nếu được bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết thì sẽ có giá trị dinh dưỡng tương đối, không có đạm và béo động vật.

Sữa cao năng lượng: Là loại sữa được bổ sung thêm nhiều đường, đạm và béo để tăng đậm độ năng lượng (1ml sữa cung cấp 1kg calo).

Sữa chua dạng uống hay dạng đặc: Là sữa được lên men vi sinh có lợi cho tiêu hóa và hấp thu, giảm nguy cơ tiêu chảy do thiếu men lactase. Sữa chua rất tốt cho đường ruột của mẹ và bé, sau 1 hoặc 2 tháng phụ nữ cho con bú ăn sữa thì phân em bé bú mẹ đi rất tốt, mẹ sau đẻ tránh táo bón. Tuy nhiên, bạn không nên ăn lạnh.

Sử dụng và bảo quản

Sữa tươi: Nếu chỉ được nấu sôi tiệt trùng theo phương pháp thủ công và chứa trong chai với nút đậy sơ sài thì bạn hãy cố gắng dùng hết trong vòng 24 giờ, có thể uống nóng, nguội hay để tủ lạnh tùy ý. Tuy nhiên, cần lưu ý đến độ an toàn và vệ sinh của loại sữa này nếu thời gian nấu sôi không đủ 30 phút, vệ sinh chai đựng không sạch và không để lâu hơn 24 giờ sau khi nấu.

Các loại sữa tươi chứa trong hộp giấy được tiệt trùng theo phương pháp hiện đại thì không cần trữ lạnh trước khi mở hộp, nhưng sau khi mở hộp thì phải bảo quản trong tủ lạnh và dùng hết trong vòng 48 giờ.

Các loại sữa bột: Nên luộc sôi bình hay ly pha trước khi pha sữa. Tùy theo hướng dẫn của nhà sản xuất từng loại sữa mà chúng ta nên tuân theo như vậy. Đa số sữa bột hiện nay khuyên pha sữa với nước ấm (một nửa là nước đang sôi, một nửa là nước sôi để nguội) để giữ lượng vitamin bổ sung và đong lượng sữa bột bỏ vào theo hướng dẫn ghi trên hộp sữa. Không nên pha đặc hơn hay loãng hơn đều không tốt (trừ một số trường hợp đặc biệt). Nên pha sữa lần nào uống hết lần đó, có thể trừ sữa đã pha trong tủ lạnh nhưng không để bình sữa lâu hơn 2 giờ sau khi pha. Hộp sữa bột đã mở nắp nên dùng hết trong vòng 2 tuần.

Các loại sữa chua: Nên trữ lạnh và dùng trong thời hạn ghi trên hộp hay hũ nhựa. Các loại yaourt làm thủ công tại gia đình thì nên dùng hết trong vòng 4 – 7 ngày sau khi làm.

Hộp sữa đặc có đường sau khi mở nắp cần được đậy kín, bảo quản trong tủ lạnh tránh để kiến, gián vào và sử dụng hết trong vòng 5 – 7 ngày.

Lưu ý

Giá sữa hiện nay đang tăng khá cao, trong đó giá các loại sữa ngoại cao ngất ngưởng, nhưng vẫn được nhiều người tiêu dùng chọn mua vì quan niệm "sữa tốt thì giá phải cao". Tuy vậy, theo các chuyên gia dinh dưỡng, những loại sữa đắt tiền chưa chắc phù hợp với cơ địa của người mẹ cũng như phù hợp với trẻ, thậm chí trong một số trường hợp còn không có lợi cho sức khỏe của trẻ. Do đó, sữa tốt là sữa phải phù hợp với cơ địa của bạn cũng như con bạn. Khi chọn sữa bạn cũng phải căn cứ vào yếu tố dinh dưỡng cơ bản của sữa như chất đạm, chất béo, canxi.

Chỉ nên mua sản phẩm của những nhà sản xuất tin cậy, sữa còn hạn sử dụng và được bảo quản tốt, hộp sữa nguyên vẹn không bị méo mó hoặc vết lõm, thủng lỗ, được bày bán ở nơi mát mẻ không bị phơi trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời. Khi mở hộp ra hoặc sau khi pha sữa, nếu thấy sữa bị đóng cục, có màu hay mùi khác lạ thì không nên dùng.

Sự đa dạng của các sản phẩm cũng như sự xuất hiện của một số hợp chất khác nhau giữa các nhãn hiệu cũng khiến các bà mẹ phân vân. Do đó, tốt nhất, khi lựa chọn sữa, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sỹ hoặc các chuyên gia dinh dưỡng. Đặc biệt là nếu cho con bú, trẻ có hiện tượng bị dị ứng hoặc các vấn đề về đường tiêu hóa.

Với dòng sữa ngoại được quảng cáo là hàng xách tay, trôi nổi trên thị trường hiện đang có mức tăng giá cao nhất, các chuyên gia đưa ra khuyến cáo các bà mẹ hết sức thận trọng, vì các loại sữa này chưa được Bộ y tế kiểm định chất lượng.

Thêm vào đó, sữa không phải là siêu thực phẩm, vì vậy, bên cạnh sữa, bạn cũng cần cố gắng dùng nhiều thực phẩm tươi sống vì nguồn dinh dưỡng từ các thực phẩm tươi sống vẫn đóng vai trò chính yếu và tốt nhất.